Việt Nam đã trở thành một nhà cung cấp quan trọng hơn cho Mỹ với việc lượng hàng xuất khẩu tăng thêm 10% trong 6 năm gần đây, theo nhận định của các chuyên gia tại McKinsey Global.
Báo cáo mới nhất từ Viện Toàn cầu McKinsey (MGI) đã chỉ ra rằng cấu trúc thương mại toàn cầu đang chuyển biến, và Việt Nam đang nắm bắt cơ hội lớn trong xu hướng này. Ông Jeongmin Seong, Giám đốc hợp danh của Viện Toàn cầu McKinsey đóng tại Thượng Hải, đã chia sẻ với VnExpress về tầm quan trọng của Việt Nam trong sự đổi mới của mô hình thương mại toàn cầu.
Ông Seong, bạn đánh giá thế nào về sự thay đổi trong mô hình thương mại toàn cầu?
Chúng tôi quan sát thấy một sự chuyển biến trong cách các quốc gia và khu vực kết nối thông qua mạng lưới thương mại. Mặc dù diễn biến này diễn ra chậm rãi, nhưng đã có những biểu hiện đáng chú ý. Ví dụ, thương mại giữa Việt Nam và cả Trung Quốc, Mỹ đang tăng mạnh.
Chúng tôi đã phân tích sự thay đổi này qua bốn phương pháp khác nhau, bao gồm cường độ thương mại, khoảng cách địa lý, tập trung nhập khẩu và một phương pháp mới về "khoảng cách địa chính trị".
Phương pháp mới này là một cách tiếp cận không hoàn hảo về mối quan hệ giữa sự liên kết địa chính trị và thương mại, được xây dựng dựa trên hồ sơ bỏ phiếu của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc.
Ông Jeongmin Seong, Giám đốc hợp danh Viện McKingsey tại Thượng Hải. Ảnh: MGI
Từ năm 2017, chúng ta đã chứng kiến sự giảm khoảng cách địa chính trị trong thương mại của các quốc gia như Trung Quốc, Đức, Anh và Mỹ từ 4-10%. Mỹ cũng đã giảm khoảng cách địa lý và đa dạng hóa nguồn gốc thương mại. Trong khi đó, các nền kinh tế thuộc ASEAN, Brazil và Ấn Độ đang tăng cường thương mại cả về mặt địa chính trị và địa lý.
Vậy Việt Nam đang đứng ở vị trí nào trong sự tái cấu trúc này?
Nếu nhìn vào cường độ thương mại, ta thấy rằng Việt Nam đang có một tỷ lệ cực kỳ cao so với GDP, lên tới khoảng 180%, là một trong những mức cao nhất trên thế giới, tăng từ 100% vào năm 2010.
Con số này cao hơn 70-100 điểm % so với Hàn Quốc, Đức và các nền kinh tế ASEAN khác, cho thấy sự hội nhập của Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu đang ngày càng sâu sắc.
Một dấu hiệu khác là khoảng cách địa lý trong giao thương đang tăng lên, đặc biệt là Việt Nam đang trở thành một nhà cung cấp lớn hơn cho Mỹ. Từ 20% hàng xuất khẩu của Việt Nam đến Mỹ vào năm 2017, con số này đã tăng lên 30% vào năm 2022. Mỹ hiện đang là thị trường chính cho hàng xuất khẩu của Việt Nam.
Tuy nhiên, trong thương mại, khoảng cách địa chính trị của Việt Nam không thay đổi nhiều, vẫn duy trì mối quan hệ với nhiều đối tác thương mại trên khắp phạm vi địa chính trị. Mặc dù kim ngạch xuất khẩu đã chuyển dịch sang Mỹ, hơn 40% hàng nhập khẩu vẫn đến từ Trung Quốc.
Vậy những cơ hội và thách thức của Việt Nam trong quá trình này là gì?
Việt Nam đang tận hưởng những cơ hội ngày càng tăng từ sự tái cấu trúc của mô hình thương mại giữa các đối tác lớn. Từ 2017 đến 2023, tỷ lệ hàng hóa sản xuất nhập khẩu của Mỹ từ Trung Quốc đã giảm từ 24% xuống 15%. Điều này đặc biệt rõ ràng trong mặt hàng điện tử, từ 50% còn 30%.
Ngược lại, Việt Nam là quốc gia hưởng lợi lớn nhất từ sự suy giảm này, với tỷ trọng hàng xuất khẩu sang Mỹ tăng mạnh. Điển hình, laptop và điện thoại di động của Trung Quốc xuất sang Mỹ giảm tỷ trọng trong cả 2022 và 2023, trong khi sản phẩm từ Việt Nam đang xuất khẩu ngày càng nhiều.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất đặt ra là Việt Nam phải tạo ra nhiều giá trị gia tăng hơn cho nền kinh tế nội địa. Điều này đòi hỏi Việt Nam tập trung vào việc cải thiện chuyên môn và tiến lên những phân khúc giá trị cao hơn trong chuỗi cung ứng.
Về dòng vốn, Việt Nam có thể hưởng lợi gì từ các dịch chuyển vốn hiện nay?
Trên phạm vi toàn cầu, đầu tư đang tăng vào các nền kinh tế đang phát triển, và điều này có thể cho thấy sự tái cấu trúc thương mại mạnh mẽ hơn trong những năm tới. Khoảng 60% vốn FDI dành cho các dự án mới đã đổ vào các nền kinh tế đang phát triển kể từ năm 2010, nhưng điểm đến của nó đang thay đổi.
Sự gia tăng lớn nhất trong hai năm qua đã diễn ra ở châu Phi và Ấn Độ, trong khi vốn đầu tư công bố vào Trung Quốc và Nga lần lượt giảm 70% và 98% so với mức trung bình trước đại dịch.
Trong thời kỳ Covid-19, công bố FDI mới vào Việt Nam có giảm, nhưng đã phục hồi. Đầu tư vào Việt Nam đến từ các quốc gia trên khắp phạm vi địa lý và địa chính trị. Ví dụ, vốn đầu tư được công bố từ các công ty Mỹ đã tăng vọt trong năm 2022 lên tổng cộng 22 tỷ USD, so với mức trung bình trước đại dịch khoảng 3 tỷ USD. Tính đến hết tháng 10, Trung Quốc đã công bố khoản đầu tư 11 tỷ USD vào Việt Nam, so với mức trung bình hàng năm trước đại dịch dưới 2 tỷ USD. Sự gia tăng này chứng tỏ tiềm năng của Việt Nam như một cơ sở sản xuất công nghệ cao, với hơn 80% vốn đầu tư vào linh kiện điện tử và sản xuất chất bán dẫn.
Cuối cùng, ông có đề xuất gì cho Việt Nam để tăng cường khả năng chống chịu trước những biến động địa chính trị, đồng thời duy trì sức hấp dẫn đối với đầu tư và thương mại?
Mặc dù tương lai của mô hình thương mại toàn cầu vẫn còn nhiều không chắc chắn và có nhiều bất ổn, nhưng các nhà lãnh đạo Việt Nam có thể chủ động định vị để tận dụng cơ hội và thậm chí định hình cục diện. Hiểu biết thực tế về các yếu tố địa chính trị sẽ trở thành một năng lực quan trọng của các nhà lãnh đạo.
Họ cần nắm bắt sớm các thay đổi, bao gồm biến động địa chính trị, kiểm soát thương mại, thay đổi quy định, thiếu hụt lao động, và biến động kinh tế vĩ mô có thể xảy ra. Bằng cách này, họ có thể sử dụng thông tin này để xây dựng kịch bản chi tiết và đưa ra các quyết định đầu tư một cách sáng suốt. Những doanh nghiệp nắm rõ chuỗi giá trị và mối quan hệ với nhà cung cấp sẽ có lợi thế hơn.
Hãy là người đầu tiên bình luận!
Bình luận: