Gặp khó khăn trong việc tìm người giúp việc vào ngày Tết

Sau bốn ngày giúp việc về quê, Thanh Huyền đã lăn ra ốm vì phải tự làm hết công việc nhà, chăm sóc con cái và quản lý việc bán hàng Tết.

Thanh Huyền, một phụ nữ 37 tuổi ở Phủ Lý, Hà Nam, làm nghề buôn bán trong khi chồng là một binh sĩ phải ở xa nhà, hiếm khi quay về. Do đó, việc quản lý nhà cửa, chăm sóc hai đứa con nhỏ, thường được giao phó cho người giúp việc.

"Tôi phải nấu nướng, làm việc nhà và mua sắm, cùng với việc làm đồ cúng cho gia đình. Nếu thiếu người giúp việc, tôi sẽ không biết làm thế nào để xử lý tất cả công việc nhà", Thanh Huyền chia sẻ.

Trong những năm trước đó, vào dịp Tết, Thanh Huyền luôn cố gắng giữ chân người giúp việc bằng cách tăng lương gấp 2-3 lần so với ngày thường. Tuy nhiên, năm nay, việc giúp việc về quê từ ngày 23 tháng Chạp khiến Thanh Huyền gặp khó khăn.

Dù đã thuê được người giúp việc khác thông qua sự giới thiệu của bạn bè, nhưng sau hai ngày làm việc, họ đã đòi nghỉ. Với việc phải chăm sóc hai con nhỏ và kinh doanh sôi nổi trong những ngày cận Tết, Thanh Huyền không thể xoay xở được nên đã lăn ra ốm, gây ra sự bất ổn cho gia đình.

"Trong những ngày Tết, không chỉ có hàng trăm lo lắng mà còn lo ngại không có người giúp việc", Thanh Huyền chia sẻ.

Theo khảo sát của Sóng Ngầm tại một số trung tâm cung ứng dịch vụ gia đình, nhu cầu tuyển dụng người giúp việc thời vụ trong dịp Tết đã tăng cao, thậm chí có nơi không đủ nguồn nhân lực.

Chị Thanh Huyền phải tự xoay xở dọn nhà, chăm con những ngày Tết cận kề vì không có giúp việc. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Giám đốc một trung tâm cung ứng giúp việc gia đình tại quận Cầu Giấy, Hà Nội, cho biết giá dịch vụ trong dịp Tết thường rất cao, nhưng không phải gia đình nào cũng có thể tìm được người làm. Trung bình, người chủ phải trả cho lao động từ 100.000 đến 120.000 đồng một giờ, áp dụng từ ngày 28 tháng Chạp đến hết ngày mồng 5. Nếu chỉ yêu cầu dọn dẹp và nấu nướng, giá sẽ là 500.000 - 600.000 đồng một ngày. Nếu phải chăm sóc thêm người già hoặc người ốm, giá có thể tăng lên 700.000 - 800.000 đồng một ngày, bao gồm cả chi phí ăn uống. Mức giá này cao gấp 2-3 lần so với ngày thường, chưa kể phí dịch vụ môi giới từ 1 đến 1,5 triệu đồng, tùy thuộc vào trung tâm cung ứng.

Khi đã thuê được người giúp việc vào dịp này, các gia đình vẫn không thể hoàn toàn an tâm vì có thể sẽ có trung tâm đồng ý thay đổi người nếu không phù hợp, hoặc có những nơi từ chối với lý do "người lao động đã tìm được công việc khác".

Giải thích tình trạng khan hiếm người giúp việc vào dịp cận Tết, tiến sĩ Đỗ Minh Cương, giảng viên kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, cho biết có hai nguyên nhân chính là tâm lý và pháp lý.

Về mặt tâm lý, trong những ngày Tết, mọi người thường mong muốn được về quê sum họp với gia đình và người thân. Chỉ những người gặp khó khăn đặc biệt mới ở lại làm thêm vì nhu cầu này cao hơn nhu cầu đoàn tụ. Tuy nhiên, số lượng này không nhiều.

Còn về mặt pháp lý, hiện nay, các gia đình và người giúp việc thường tìm đến nhau thông qua sự giới thiệu từ người quen, và thường chỉ thỏa thuận công việc miệng mà không có hợp đồng ràng buộc rõ ràng. Trong khi đó, người lao động thường thiếu đào tạo và không có tính chuyên nghiệp. Gia đình cũng không thể áp đặt được những ràng buộc pháp lý chặt chẽ. Do đó, người lao động thường hoạt động tự do, và nếu không đáp ứng được yêu cầu của họ, việc rời đi vào những ngày cận Tết là điều dễ hiểu.

"Thường thì vào những ngày Tết, người giúp việc có vị thế cao hơn chủ nhà. Việc tăng giá gấp 2-3 lần so với ngày thường để giữ họ ở lại sẽ xảy ra bởi mối quan hệ lao động không chuyên nghiệp, và không có tổ chức nào có thể định giá rõ ràng", ông Cương nói.

Gia đình chị Hồng Phúc, ở quận Nam Từ Liêm, Hà Nội, đã gặp khó khăn trong việc tìm người làm công việc nhà vào dịp cận Tết do người giúp việc chính đòi về quê. Ngoài việc nấu nướng và lau dọn, người giúp việc còn phải chăm sóc mẹ chồng của chị, một phụ nữ trên 70 tuổi, bị liệt hai chân, cần phải đảm bảo từng bữa ăn và giấc ngủ.

Chị Phúc đã thương lượng mức lương 700.000 đồng một ngày vào dịp Tết để giữ chân người giúp việc, nhưng họ vẫn muốn về. Sau khi tìm hiểu, chị mới biết họ so sánh với những người giúp việc khác trong cùng quê ở những gia đình khác được trả một triệu đồng một ngày, chưa kể thưởng thêm. Thấy đòi hỏi quá đáng, chị Phúc quyết định không giữ lại.

Sau đó, chị đã tham khảo nhiều trung tâm ở Hà Nội và tìm được một người giúp việc được giới thiệu là "có nhiều năm kinh nghiệm chăm sóc người già".

"Tuy nhiên, vài ngày sau họ lại đòi về vì không chịu nổi tính khí thất thường của mẹ chồng. Khi đó, trung tâm cũng không còn người thay thế. Không biết tìm ở đâu, gia đình phải chia nhau chăm sóc, và dường như không có cái Tết nào trọn vẹn", người phụ nữ 42 tuổi kể.

Để giải quyết vấn đề này, theo tiến sĩ Đỗ Minh Cương, những gia đình cần sự trợ giúp của người giúp việc như chị Hồng Phúc, nên liên hệ sớm với các trung tâm uy tín, lựa chọn gói dịch vụ phù hợp, và thỏa thuận rõ ràng để tránh tình trạng bị ép giá khi nhận việc. Hoặc từ sớm, họ có thể thương lượng với người giúp việc cũ về mức lương hợp lý để khuyến khích họ ở lại.

Chuyên gia cũng nhấn mạnh, gia đình không nên coi thường người giúp việc, và cần phải có sự tôn trọng và khuyến khích để họ cảm thấy gắn bó. Trong dài hạn, nghề giúp việc cần phải được xác định là một nghề, và lao động cần phải được đào tạo bài bản, làm việc theo hợp đồng lao động, và tham gia bảo hiểm xã hội.

Trong trường hợp không thể thuê được người giúp việc vào những ngày cận Tết, theo ông Cương, gia đình nên phân công và bố trí nhân lực từ sớm để không phụ thuộc quá nhiều vào người giúp việc.

"Tết là ngày của sự đoàn tụ, cần phải chủ động hơn trong việc chia sẻ công việc gia đình để tăng cường sự gắn kết. Không nên nghĩ rằng việc nhà là nặng nhọc, hoặc là việc không thể hoàn thành nếu không có sự giúp đỡ", ông Cương nhấn mạnh.

Ba năm qua, mỗi khi Tết đến, gia đình Phương Hoa, sống ở quận Hoàng Mai, Hà Nội, luôn không có người giúp việc. Từ ngày 28 tháng Chạp, cả gia đình bốn người đã tự chia sẻ công việc nhà. Ban đầu, Phương Hoa cảm thấy khá khó chịu vì phải tự làm những công việc trước đây cô ít khi làm, và thường than phiền. Tuy nhiên, khi cùng mọi người làm việc nhà, trang trí nhà cửa, Hoa cảm thấy mình gần gũi hơn với bố mẹ và em trai.

Theo cô, vì công việc bận rộn nên ít khi cả gia đình cùng nhau ăn cơm. Vào cuối tuần, Hoa cũng ít khi ở nhà vì dành thời gian tụ tập với bạn bè. Trong khi đó, vào những ngày thường, cô chỉ nói chuyện với bố mẹ vài câu, sau đó lại rút về phòng riêng. Tết với Hoa chỉ khác biệt so với ngày thường ở chỗ cô được nghỉ ngơi lâu hơn.

Kể từ khi không có người giúp việc vào những ngày cận Tết, từ ngày 28 tháng Chạp, mọi người trong gia đình đã náo nức chuẩn bị cho việc mua sắm và trang trí nhà cửa. Tự tay sắp xếp từng chiếc bánh chưng lên bàn thờ, cắm bình hoa đào hé nụ, Hoa thấy mình đang trải qua những ngày Tết trọn vẹn hơn, cảm nhận được tình yêu thương và sự đoàn kết từ gia đình.