Những ngày qua, cộng đồng mạng bày tỏ sự bức xúc, phẫn nộ trước video ghi lại cảnh 3 học sinh tại một trường THPT ở Hà Nội ngồi trên một xe máy có hành vi khiếm nhã với đoàn xe A80 (đoàn xe chở những chiến sĩ tham gia lễ diễu binh 2/9 sắp tới).
Khi đó, một nữ sinh có hành động giơ tay khiếm nhã khi đoàn xe A80 đi ngang. Các em còn lại trên xe cùng cười cợt, vào hùa với hành vi khiếm nhã của người ngồi sau.
Phóng viên Dân trí có cuộc trao đổi cùng TS Hà Thanh Vân, nghiên cứu viên tại Trung tâm Xúc tiến Văn hóa nghệ thuật Việt Nam, cây viết về các vấn đề văn hoá, xã hội
Thưa bà, bà đánh giá thế nào về hành vi khiếm nhã của các em học sinh đối với đoàn xe A80 gây phẫn nộ những ngày qua? Hành vi này là sự lệch chuẩn văn hóa hay chỉ là sự bốc đồng nhất thời của lứa tuổi?
- Tôi nghĩ hành vi này là biểu hiện của cả hai, cả sự lệch chuẩn văn hóa và cả sự bốc đồng của lứa tuổi. Lệch chuẩn văn hóa nói một cách đơn giản là những hành vi phản cảm, không phù hợp với những chuẩn mực văn hóa chung của một xã hội văn minh.
Còn sự bốc đồng nhất thời của tuổi trẻ là một điều khá phổ biến trong đời sống hiện nay khi mà sự giáo dục của gia đình, nhà trường nhiều khi cũng lung lay và nhiều khi phải lùi bước trước những trào lưu hay “trend” gây sốc, làm nổi của nhiều bạn trẻ.
Thêm nữa, văn hóa truyền thống Việt Nam thì không có hành vi giễu cợt này, đây là một hình thức giễu cợt khá phổ biến ở một số nước phương Tây. Có thể các bạn trẻ đã thấy và bắt chước điều này thông qua những hình ảnh, clip có rất nhiều trên mạng xã hội.
Nhưng rõ ràng, hành vi này thể hiện rằng tuổi trẻ khi mà không có một nền tảng giáo dục, định hướng đúng đắn, thì rất dễ có những việc làm sai lầm, gây hệ lụy cho chính các em.
Còn về sự phẫn nộ trước hành vi của các em?
- Làn sóng phẫn nộ đối với hành vi của các em, theo tôi là điều rất dễ hiểu. Nếu trong một bối cảnh khác, hoàn cảnh khác, mọi việc có thể không đến mức nghiêm trọng trong mắt dư luận.
Nhưng trong bầu không khí lễ hội sôi động, tràn ngập tinh thần yêu nước và lòng tự hào dân tộc, với một loạt những sự kiện dịp 80 năm Quốc khánh 2/9, thì hành vi này rất xấu xí và phản cảm, đáng bị lên án.
Trong những ngày đặc biệt này, sự phẫn nộ dâng cao là điều dễ hiểu. Qua đó cũng cho thấy rằng xã hội vẫn rất nghiêm khắc đối với những hành vi kiểu này. Tôi cho rằng, đây cũng là một chỉ báo của một xã hội văn minh và nghiêm cẩn.
Tuy nhiên, khi các em đã biết hối lỗi thì dư luận cũng không nên chỉ trích các em. Các em còn rất trẻ, cuộc đời còn rất dài và sự việc này cũng là một bài học để các em nhìn vào đó mà biết sửa sai, rút kinh nghiệm.
Người Việt có câu “Đánh người chạy đi, không ai đánh người chạy lại”, sau khi bày tỏ sự phẫn nộ hay trách móc các em, mỗi người nên lắng lại để cho các em có cơ hội thay đổi nhận thức của bản thân.
Nhất là nên tránh quá mức gay gắt và mang cả gia đình, nhà trường của các em ra chỉ trích vì như vậy chỉ đẩy sự việc đi xa hơn và có thể làm cho sự việc nặng nề hơn.
Nhiều ý kiến cho hay, hành vi khiếm nhã như trên còn là “trend” của nhiều bạn trẻ hiện nay trong ứng xử cộng đồng. Chúng ta cần nhìn nhận về phong cách thể hiện của các bạn trẻ hiện nay như thế nào để không quá “lệch pha” khi tiếp cận, giáo dục trẻ?
- Tôi vẫn nghiêng về việc cho rằng đây là một hành động bột phát, không nghĩ đến hậu quả, xuất phát từ tâm lý thích làm nổi, thích gây sự chú ý và bắt chước mù quáng những kiểu hành vi trên mạng và dĩ nhiên cả chút thiếu hụt về nhận thức. Thậm chí, những trend kiểu này rất phổ biến trong giới trẻ.
Nhưng khi sự việc xảy ra trong những ngày lễ đặc biệt và bầu không khí cũng rất đặc biệt, thì sự lan tỏa hành vi phản cảm này rất nhanh trên mạng. Bởi thế, sự nhìn nhận của mỗi người cũng cần một sự tỉnh táo và thông cảm ít nhiều.
Trong thời đại mạng xã hội phổ biến như hiện nay, việc các bạn trẻ theo trào lưu, theo trend cũng nhiều khi chỉ là sự bắt chước mù quáng, không hẳn là vì nhận thức hay vì sự giáo dục.
Mỗi người, nhất là phía gia đình, nhà trường cũng nên đọc, cập nhật những trend đó để có thể hiểu, đánh giá và giáo dục con em, học trò của mình. Biết lắng nghe, biết tìm hiểu lối sống của các bạn trẻ, đồng thời nên khuyến khích các em thể hiện suy nghĩ, nhận thức, tâm tình của bản thân.
Khoảng cách giữa hai thế hệ là điều hoàn toàn có thể thu hẹp với sự chủ động và thiện chí, quan tâm từ hai phía, từ phía các bạn trẻ và từ phía những người lớn như phụ huynh, thầy cô.
Phải nhìn nhận môn đạo đức, giáo dục công dân trong nhà trường cũng cần tăng cường thêm những kiến thức thực tế về ứng xử. Các môn học này vẫn nặng tính giáo điều, chung chung, có phần thiếu thực tế.
Trong những sự việc này, nhà trường và gia đình vẫn là hai yếu tố chủ chốt và quan trọng để giáo dục các em, dìu dắt và dạy dỗ các em và cũng đứng bên cạnh các em, giúp đỡ các em đứng lên từ những lỗi lầm.
Lâu nay, trước các hành vi của trẻ, chúng ta quen với cách xử lý yêu cầu các em viết bản tường trình, kiểm điểm. Trong trường hợp này, gia đình và nhà trường cần hỗ trợ con trẻ như thế nào?
- Trong những việc như thế này, điều quan trọng không phải là trừng phạt mà là giáo dục, dạy dỗ và dìu dắt các em. Lúc này, không ai khác mà chính nhà trường và gia đình cần dìu dắt, động viên các em vượt qua áp lực dư luận.
Đồng thời phân tích, giảng giải cho các em hiểu rõ về sự tác hại của hành vi của mình, từ đó giúp các em hiểu hơn về những chuẩn mực ứng xử văn hóa.
Việc viết bản tường trình sẽ chỉ là hình thức nếu như không có những hành động giáo dục thiết thực, cụ thể, thậm chí đặt ra bộ quy tắc ứng xử văn hóa riêng trong gia đình và trong trường học.
Ngoài ra, điều quan trọng nữa là cần giảng giải, giáo dục cho các em hiểu rõ về những ngày lễ lớn, những sự kiện thiêng liêng, mang tính chất trọng đại của dân tộc.
Ở đây lại đặt ra một vấn đề là nếu giới trẻ hiểu rõ lịch sử, tôn trọng lịch sử dân tộc, hiểu được vai trò lớn lao của những người lính trong lịch sử hiện đại của đất nước Việt Nam và hiểu được sự tôn vinh cần có đối với họ thì chắc chắn sẽ khó có những hành vi khiếm nhã như vậy xảy ra.
Không chỉ giáo dục các em về chuẩn mực ứng xử văn hóa, chúng ta còn cần phải quan tâm đến việc giáo dục lịch sử, giáo dục về lòng yêu nước, về tinh thần tự hào dân tộc. Đây mới là điều chính yếu để giải quyết từ gốc rễ những hành vi kiểu như thế này.
Trân trọng cảm ơn bà!
Hãy là người đầu tiên bình luận!
Bình luận: